غزلیات شمس تبریزی

45

با لب او چه خوش بود گفت و شنید و ماجرا                         

خاصه که در گشاید و گوید خواجه اندرآ

با لب خشک گوید او قصه چشمه خضر                               

بر قد مرد می برد درزی عشق او قبا

مست شوند چشم ها از سکرات چشم او                         

رقص کنان درخت ها پیش لطافت صبا

بلبل با درخت گل گوید چیست در دلت                                 

این دم در میان بنه نیست کسی تویی و ما

گوید تا تو با تویی هیچ مدار این طمع                                   

جهد نمای تا بری رخت توی از این سرا

چشمه سوزن هوس تنگ بود یقین بدان                              

ره ندهد به ریسمان چونک ببیندش دوتا

بنگر آفتاب را تا به گلو در آتشی                                          

تا که ز روی او شود روی زمین پر از ضیا

چونک کلیم حق بشد سوی درخت آتشین                          

گفت من آب کوثرم کفش برون کن و بیا

هیچ مترس ز آتشم زانک من آبم و خوشم                          

جانب دولت آمدی صدر تراست مرحبا

جوهریی و لعل کان جان مکان و لامکان                               

نادره زمانه ای خلق کجا و تو کجا

بارگه عطا شود از کف عشق هر کفی                                

کارگه وفا شود از تو جهان بی وفا

ز اول روز آمدی ساغر خسروی به کف                                

جانب بزم می کشی جان مرا که الصلا

دل چه شود چو دست دل گیرد دست دلبری                        

مس چه شود چو بشنود بانگ و صلای کیمیا

آمد دلبری عجب نیزه به دست چون عرب                            

گفتم هست خدمتی گفت تعال عندنا

جست دلم که من دوم گفت خرد که من روم                        

کرد اشارت از کرم گفت بلی کلا کما

خوان چو رسید از آسمان دست بشوی و هم دهان             

تا که نیاید از کفت بوی پیاز و گندنا

کان نمک رسید هین گر تو ملیح و عاشقی                         

کاس ستان و کاسه ده شور گزین نه شوربا

بسته کنم من این دو لب تا که چراغ روز و شب                    

هم به زبانه زبان گوید قصه با شما

46

دی بنواخت یار من بنده غم رسیده را                                  

داد ز خویش چاشنی جان ستم چشیده را

هوش فزود هوش را حلقه نمود گوش را                              

جوش نمود نوش را نور فزود دیده را

گفت که ای نزار من خسته و ترسگار من                             

من نفروشم از کرم بنده خودخریده را

بین که چه داد می کند بین چه گشاد می کند                      

یوسف یاد می کند عاشق کف بریده را

داشت مرا چو جان خود رفت ز من گمان بد                           

بر کتفم نهاد او خلعت نورسیده را

عاجز و بی کسم مبین اشک چو اطلسم مبین                    

در تن من کشیده بین اطلس زرکشیده را

هر که بود در این طلب بس عجبست و بوالعجب                   

صد طربست در طرب جان ز خود رهیده را

چاشنی جنون او خوشتر یا فسون او                                   

چونک نهفته لب گزد خسته غم گزیده را

وعده دهد به یار خود گل دهد از کنار خود                             

پر کند از خمار خود دیده خون چکیده را

کحل نظر در او نهد دست کرم بر او زند                                

سینه بسوزد از حسد این فلک خمیده را

جام می الست خود خویش دهد به سمت خود                    

طبل زند به دست خود باز دل پریده را

بهر خدای را خمش خوی سکوت را مکش                           

چون که عصیده می رسد کوته کن قصیده را

مفتعلن مفاعلن مفتعلن مفاعلن                                        

در مگشا و کم نما گلشن نورسیده را

47

ای که تو ماه آسمان ماه کجا و تو کجا                                  

در رخ مه کجا بود این کر و فر و کبریا

جمله به ماه عاشق و ماه اسیر عشق تو                            

ناله کنان ز درد تو لابه کنان که ای خدا

سجده کنند مهر و مه پیش رخ چو آتشت                             

چونک کند جمال تو با مه و مهر ماجرا

آمد دوش مه که تا سجده برد به پیش تو                              

غیرت عاشقان تو نعره زنان که رو میا

خوش بخرام بر زمین تا شکفند جان ها 

  تا که ملک فروکند سر ز دریچه سما

چونک شوی ز روی تو برق جهنده هر دلی                          

دست به چشم برنهد از پی حفظ دیده ها

هر چه بیافت باغ دل از طرب و شکفتگی                             

از دی این فراق شد حاصل او همه هبا

زرد شدست باغ جان از غم هجر چون خزان                         

کی برسد بهار تو تا بنماییش نما

بر سر کوی تو دلم زار نزار خفت دی                                    

کرد خیال تو گذر دید بدان صفت ورا

گفت چگونه ای از این عارضه گران بگو                                

 کز تنکی ز دیده ها رفت تن تو در خفا

گفت و گذشت او ز من لیک ز ذوق آن سخن                        

صحت یافت این دلم یا رب تش دهی جزا

48

ماه درست را ببین کو بشکست خواب ما                             

تافت ز چرخ هفتمین در وطن خراب ما

خواب ببر ز چشم ما چون ز تو روز گشت شب                      

آب مده به تشنگان عشق بس است آب ما

جمله ره چکیده خون از سر تیغ عشق او                             

جمله کو گرفته بو از جگر کباب ما

شکر باکرانه را شکر بی کرانه گفت                                     

غره شدی به ذوق خود بشنو این جواب ما

روترشی چرا مگر صاف نبد شراب تو                                   

از پی امتحان بخور یک قدح از شراب ما

تا چه شوند عاشقان روز وصال ای خدا                                

چونک ز هم بشد جهان از بت بانقاب ما

از تبریز شمس دین روی نمود عاشقان                                

ای که هزار آفرین بر مه و آفتاب ما

49

با تو حیات و زندگی بی تو فنا و مردنا                                   

زانک تو آفتابی و بی تو بود فسردنا

خلق بر این بساط ها بر کف تو چو مهره ای                          

هم ز تو ماه گشتنا هم ز تو مهره بردنا

گفت دمم چه می دهی دم به تو من سپرده ام                   

من ز تو بی خبر نیم در دم دم سپردنا

پیش به سجده می شدم پست خمیده چون شتر                

خنده زنان گشاد لب گفت درازگردنا

بین که چه خواهی کردنا بین که چه خواهی کردنا                

گردن دراز کرده ای پنبه بخواهی خوردنا