غزلیات شمس تبریزی

68

چو شست عشق در جانم شناسا گشت شستش را          

به شست عشق دست آورد جان بت پرستش را

به گوش دل بگفت اقبال رست آن جان به عشق ما               

بکرد این دل هزاران جان نثار آن گفت رستش را

ز غیرت چونک جان افتاد گفت اقبال هم نجهد                      

نشستست این دل و جانم همی پاید نجستش را

چو اندر نیستی هستست و در هستی نباشد هست         

بیامد آتشی در جان بسوزانید هستش را

برات عمر جان اقبال چون برخواند پنجه شصت                     

تراشید و ابد بنوشت بر طومار شصتش را

خدیو روح شمس الدین که از بسیاری رفعت                        

نداند جبرئیل وحی خود جای نشستش را

چو جامش دید این عقلم چو قرابه شد اشکسته                 

درستی های بی پایان ببخشید آن شکستش را

چو عشقش دید جانم را به بالای یست از این هستی         

بلندی داد از اقبال او بالا و پستش را

اگر چه شیرگیری تو دلا می ترس از آن آهو                         

که شیرانند بیچاره مر آن آهوی مستش را

چو از تیغ حیات انگیز زد مر مرگ را گردن                              

فروآمد ز اسپ اقبال و می بوسید دستش را

در آن روزی که در عالم الست آمد ندا از حق

 بده تبریز از اول بلی گویان الستش را

69

چه باشد گر نگارینم بگیرد دست من فردا                            

ز روزن سر درآویزد چو قرص ماه خوش سیما

درآید جان فزای من گشاید دست و پای من                         

که دستم بست و پایم هم کف هجران پابرجا

بدو گویم به جان تو که بی تو ای حیات جان                          

نه شادم می کند عشرت نه مستم می کند صهبا

وگر از ناز او گوید برو از من چه می خواهی                          

ز سودای تو می ترسم که پیوندد به من سودا

برم تیغ و کفن پیشش چو قربانی نهم گردن                         

که از من دردسر داری مرا گردن بزن عمدا

تو می دانی که من بی تو نخواهم زندگانی را                      

مرا مردن به از هجران به یزدان کاخرج الموتی

مرا باور نمی آمد که از بنده تو برگردی                                 

همی گفتم اراجیفست و بهتان گفته اعدا

تویی جان من و بی جان ندانم زیست من باری 

 تویی چشم من و بی تو ندارم دیده بینا

رها کن این سخن ها را بزن مطرب یکی پرده                       

رباب و دف به پیش آور اگر نبود تو را سرنا

70

برات آمد برات آمد بنه شمع براتی را                                   

خضر آمد خضر آمد بیار آب حیاتی را

عمر آمد عمر آمد ببین سرزیر شیطان را                             

سحر آمد سحر آمد بهل خواب سباتی را

بهار آمد بهار آمد رهیده بین اسیران را                                 

به بستان آ به بستان آ ببین خلق نجاتی را

چو خورشید حمل آمد شعاعش در عمل آمد                       

ببین لعل بدخشان را و یاقوت زکاتی را

همان سلطان همان سلطان که خاکی را نبات آرد                

ببخشد جان ببخشد جان نگاران نباتی را

درختان بین درختان بین همه صایم همه قایم                       

قبول آمد قبول آمد مناجات صلاتی را

ز نورافشان ز نورافشان نتانی دید ذاتش را                           

ببین باری ببین باری تجلی صفاتی را

گلستان را گلستان را خماری بد ز جور دی                           

فرستاد او فرستاد او شرابات نباتی را

بشارت ده بشارت ده به محبوسان جسمانی                       

که حشر آمد که حشر آمد شهیدان رفاتی را

شقایق را شقایق را تو شاکر بین و گفتی نی                      

تو هم نو شو تو هم نو شو بهل نطق بیاتی را

شکوفه و میوه بستان برات هر درخت آمد                           

که بیخم نیست پوسیده ببین وصل سماتی را

زبان صدق و برق رو برات مومنان آمد                                  

که جانم واصل وصلست و هشته بی ثباتی را

71

اگر نه عشق شمس الدین بدی در روز و شب ما را              

فراغت ها کجا بودی ز دام و از سبب ما را

بت شهوت برآوردی دمار از ما ز تاب خود                              

اگر از تابش عشقش نبودی تاب و تب ما را

نوازش های عشق او لطافت های مهر او                           

رهانید و فراغت داد از رنج و نصب ما را

زهی این کیمیای حق که هست از مهر جان او                    

که عین ذوق و راحت شد همه رنج و تعب ما را

عنایت های ربانی ز بهر خدمت آن شه                                

برویانید و هستی داد از عین ادب ما را

بهار حسن آن مهتر به ما بنمود ناگاهان                                

شقایق ها و ریحان ها و گل های عجب ما را

زهی دولت زهی رفعت زهی بخت و زهی اختر                   

که مطلوب همه جان ها کند از جان طلب ما را

گزید او لب گه مستی که رو پیدا مکن مستی                     

چو جام جان لبالب شد از آن می های لب ما را

عجب بختی که رو بنمود ناگاهان هزاران شکر                      

ز معشوق لطیف اوصاف خوب بوالعجب ما را

در آن مجلس که گردان کرد از لطف او صراحی ها                 

گران قدر و سبک دل شد دل و جان از طرب ما را

به سوی خطه تبریز چه چشمه آب حیوانست                      

کشاند دل بدان جانب به عشق چون کنب ما را

72

به خانه خانه می آرد چو بیذق شاه جان ما را                        

عجب بردست یا ماتست زیر امتحان ما را

همه اجزای ما را او کشانیدست از هر سو                          

تراشیدست عالم را و معجون کرده زان ما را

ز حرص و شهوتی ما را مهاری کرده دربینی                         

چو اشتر می کشاند او به گرد این جهان ما را

چه جای ما که گردون را چو گاوان در خرس بست او              

که چون کنجد همی کوبد به زیر آسمان ما را

خنک آن اشتری کو را مهار عشق حق باشد                       

همیشه مست می دارد میان اشتران ما را

73

آمد بت میخانه تا خانه برد ما را                                            

بنمود بهار نو تا تازه کند ما را

بگشاد نشان خود بربست میان خود                                    

پر کرد کمان خود تا راه زند ما را

صد نکته دراندازد صد دام و دغل سازد                                 

صد نرد عجب بازد تا خوش بخورد ما را

رو سایه سروش شو پیش و پس او می دو                          

گر چه چو درخت نو از بن بکند ما را

گر هست دلش خارا مگریز و مرو یارا                                   

کاول بکشد ما را و آخر بکشد ما را

چون ناز کند جانان اندر دل ما پنهان                                       

بر جمله سلطانان صد ناز رسد ما را

بازآمد و بازآمد آن عمر دراز آمد                                            

آن خوبی و ناز آمد تا داغ نهد ما را

آن جان و جهان آمد وان گنج نهان آمد                                   

وان فخر شهان آمد تا پرده درد ما را

می آید و می آید آن کس که همی باید                               

وز آمدنش شاید گر دل بجهد ما را

شمس الحق تبریزی در برج حمل آمد                                 

تا بر شجر فطرت خوش خوش بپزد ما را

74

گر زان که نه ای طالب جوینده شوی با ما                             

ور زان که نه ای مطرب گوینده شوی با ما

گر زان که تو قارونی در عشق شوی مفلس                        

ور زان که خداوندی هم بنده شوی با ما

یک شمع از این مجلس صد شمع بگیراند                            

گر مرده ای ور زنده هم زنده شوی با ما

پاهای تو بگشاید روشن به تو بنماید                                    

تا تو همه تن چون گل در خنده شوی با ما

در ژنده درآ یک دم تا زنده دلان بینی                                     

اطلس به دراندازی در ژنده شوی با ما

چون دانه شد افکنده بررست و درختی شد                         

این رمز چو دریابی افکنده شوی با ما

شمس الحق تبریزی با غنچه دل گوید                                 

چون باز شود چشمت بیننده شوی با ما